Wychowanie komunikacyjne
Obszar „wychowanie komunikacyjne” nie jest przedmiotem szkolnym w żadnym kraju Unii Europejskiej. Ze względu na elementy teoretyczne i praktyczne nauka w rzeczywistym ruchu drogowym jest zagadnieniem trudnym w realizacji. Zajęcia często są prowadzone przy współpracy władz lokalnych, policji, a przede wszystkim rodziców.
Elementy wychowania komunikacyjnego są realizowane w Polsce od 1957 roku.
Obecnie wychowanie komunikacyjne w Polsce rozpoczyna się w przedszkolu. Treść podstawy programowej szkoły podstawowej wyszczególnia, w klasach IV-VI, w przedmiocie technika obszar „wychowanie komunikacyjne”, a w starszych klasach uwzględnia, m.in.: podstawy udzielania pierwszej pomocy w przedmiocie edukacja dla bezpieczeństwa. Cele kształcenia ogólnego w liceum i technikum rozszerzono o kwestie poszanowania norm, nabywania wiedzy, a także działań o charakterze profilaktycznym z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Treści te zostały uwzględnione np. w przedmiotach edukacja dla bezpieczeństwa, fizyka i wychowanie fizyczne. Wychowanie komunikacyjne jest prowadzone także w różnych formach edukacji pozaszkolnej.
Na podstawie Final Report – ROSE25, Inventory and compiling of European Good Practice Guide on Road safety education targeted at young people – raportu podsumowującego stan i działania w ramach edukacji z bezpieczeństwa ruchu drogowego w 25 krajach UE (raport ukazał się w 2005 roku i jest to jak dotychczas jedyna tak wyczerpująca to zagadnienie publikacja) można wymienić następujące, główne problemy wychowanie komunikacyjnego w Europie:
- Duża różnorodność struktur wychowania komunikacyjnego w szkołach.
- Brak realizacji wychowania komunikacyjnego w niektórych regionach krajów UE.
- Nieefektywne dyskusje na temat obowiązku i nieobowiązkowego wychowania komunikacyjnego w szkołach.
- Finansowanie wychowania komunikacyjnego.
- Znaczne równice między zapotrzebowaniem a realizacją wychowania komunikacyjnego.
- Przestarzałe, nieefektywne metody nauczania (rozdźwięk między teorią a praktyką, uczenie samej teorii i przepisów).
- Brak miejsc do praktycznej nauki; brak realizacji zajęć praktycznych w rzeczywistym ruchu drogowym.
- Brak odpowiedzialności nauczycieli za przekazywanie treści z zakresu BRD spowodowanej wielością przedmiotów na których jest realizowane (odpowiedzialni są wszyscy czyli nikt).
- Marginalizacja wychowania komunikacyjnego w placówkach oświatowych.
- Brak motywacji dla nauczycieli, aby uczyć tych zagadnień.
- Niewystarczający przepływ informacji dla nauczycieli i przygotowanie ich to realizacji tych treści.
- Zdobywanie kompetencji do nauczania treści z zakresu BRD jest dobrowolne dla nauczycieli.
- Słaby poziom wychowania komunikacyjnego w grupie wiekowej dzieci starszych i tych, które niedługo będą mogły zdobywać uprawnienia do kierowania pojazdami.
- Brak/niewystarczająca wiedza pedagogiczna innych osób (np. policja, straż miejska) współrealizujących wychowanie komunikacyjne.
- Brak współpracy władz z placówkami oświatowymi i koordynacji na narodowym i/lub lokalnym poziomie.
Według ekspertów biorących udział w projekcie ROSE25 dobra praktyka z zakresu edukacji bezpieczeństwa ruchu drogowego powinna:
- zawierać elementy teoretyczne i praktyczne,
- skupiać się na wiedzy, umiejętnościach i kształtowaniu postaw,
- być atrakcyjna i nowatorska dla grupy docelowej, wzbudzać zainteresowania oraz mieć ciekawą formę,
- mieścić się w systemie szkolnym, w szerokim kontekście,
- opierać się na współpracy,
- być łatwa do powtórzenia przez innych,
- mieć właściwy dobór treści, poprawność instrukcji; przepływ informacji między organizatorem a odbiorcą,
- zawierać treści sformułowane w sposób przystępny dla realizatorów i grupy docelowej,
- być realizowana w odpowiednim miejscu i czasie.
Z zaleceń wynika, że realizowane działania na rzecz edukacji z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego, aby osiągały najlepsze rezultaty muszą:
- mieć charakter długofalowy,
- odbywać się przy współpracy wielu środowisk – szkół, rodziców, władz lokalnych, policji, urzędników brd itd.,
- mieć charakter praktyczny i odbywać się w rzeczywistym ruchu drogowym,
- mieć charakter prewencyjny,
- być poddawane ocenie.
